Το “ΡΙΜΑ για ΧΡΗΜΑ” συμπληρώνει 25 χρόνια από την κυκλοφορία του, και παραμένει σημείο αναφοράς για την ελληνική hip-hop σκηνή. Με αυτή την αφορμή, συναντήσαμε έναν από τους πρωτεργάτες του, για να μιλήσουμε όχι μόνο για το θρυλικό αυτό άλμπουμ, αλλά και για τη συνολική του πορεία, τις σκέψεις του για τη μουσική, και τα μελλοντικά του σχέδια.
Σε μια ξεχωριστή συνέντευξη, ο Dj ALX μας μιλά για τη δημιουργική διαδικασία, την κληρονομιά του δίσκου, και τις προκλήσεις που συνοδεύουν την εξέλιξη της μουσικής του πορείας. Από τα θρυλικά studio sessions έως τα νέα σχέδια για το μέλλον, ξεδιπλώνει σκέψεις και εμπειρίες που συνδέουν το παρελθόν με το παρόν της σκηνής. Από την επανεκτίμηση του “ΡΙΜΑ για ΧΡΗΜΑ” έως την αναζωογόνηση κλασικών κομματιών όπως το “Δεν Είναι Κακό”, βρισκόμαστε μπροστά σε έναν καλλιτέχνη που, ενώ τιμά την κληρονομιά του, συνεχίζει να εξελίσσεται.
Ας δούμε τι μας αποκάλυψε μέσα από αυτή τη συναρπαστική συζήτηση.
1. Το “ΡΙΜΑ για ΧΡΗΜΑ” θεωρείται σημείο αναφοράς για το ελληνικό hip-hop. Τι θυμάσαι πιο έντονα από τη διαδικασία δημιουργίας του δίσκου και τις εντυπώσεις όταν κυκλοφόρησε;
Γράφαμε πολλά κομμάτια, κυρίως για τον πρώτο τόμο. Και πάρα πολλά κομμάτια του Τάκη το κρατούσαμε στην άκρη επειδή ο πρώτος τόμος έπρεπε να είναι συλλογικός. Μουσική παραγωγή και ηχογραφήσεις Πρώτου Τόμου και ΡΙΜΑ για ΧΡΗΜΑ καταλαμβάνουν τον ίδιο χώρο στη μνήμη μου. Θυμάμαι τα στούντιο sessions. Δεκάρωρες, δεκαπεντάωρες και εικοσάωρες βάρδιες. Σε ένα πολύωρο στούντιο session θα μίξαρα δύο κομμάτια για τον Πρώτο Τόμο και μετά θα ηχογραφούσαμε κι άλλα δύο ΖΝίδικα σόλο Τυμβωρύχος που τελικά μπήκαν στο ΡΙΜΑ για ΧΡΗΜΑ. Οι ένθερμοι ΖιταΝίτες γνωρίζουν πολύ καλά ότι κομμάτια όπως τα Κάποιος Πεθαίνει, Στο Μικρόφωνο η Πλάκα Σταματάει, Να Ζεί Κανείς και ίσως και το Δεν Ειναι Κακό είναι κομμάτια του Πρώτου Τόμου. Ο Πρώτος Τόμος χαρακτηρίστηκε τελείως ως ωμός-χύμα-underground-σκλήρος δίσκος για την εποχή του και επειδή τότε όλοι άκουγαν TXC και FFC κανείς δεν έδινε βάση στον ΠΤ όταν βγήκε. Έναν χρόνο μετά που κυκλοφόρησε το ΡΙΜΑ για ΧΡΗΜΑ δεν ήταν όλοι έτοιμοι γι’ αυτό, όπως είχε γίνει προηγουμένως και με τον ΠΤ. Πολλοί όμως με αφορμή το ΡγΧ ανατρέξανε στον ΠΤ για να πιάσουν το έργο από την αρχή του. Ένα μεγάλο μέρος της δισκογραφικής ψυχής και της επιτυχίας του ΠΤ οφείλεται στο ΡγΧ. Δεν είμαι άνθρωπος που θα περιαυτολογήσει άλλα 25 χρόνια όλοι οι άξιοι ράπερς πίνουν νερό στο ΡγΧ. Αυτό όμως που μπορώ να πω είναι ότι πριν από 25 χρόνια φτιάξαμε έναν κλασικό δίσκο για να μην χρειαστεί να τον ξαναφτιάξουμε. Σήμερα γιορτάζουμε τον κλασικό αυτό δίσκο και πάμε για άλλα.
2. Πώς αισθάνεσαι που μετά από τόσα χρόνια μοιράζεστε την σκηνή μαζί με τον αδερφό σου και πλέον ακολουθεί τα χνάρια σας και ο ανιψιός σου;
Είναι οικογενειακή υπόθεση. Πάντα ήταν οικογενειακή υπόθεση. Το ΡΙΜΑ για ΧΡΗΜΑ αποτελεί κληρονομιά (legacy) και ο Νίκος αν θέλει να συνεχίσει πάνω σε αυτόν τον άξονα του δίνεται η επιλογή. Έχει βέβαια πάρα πολλά να μάθει από την βιομηχανία όπως μαθαίνω ακόμα και εγώ. Πρώτη φορά μετά απο πάρα πολλά χρόνια βρεθήκαμε με τον Τάκη στη σκηνή στις 25 Δεκεμβρίου 2023. Χωρίς πρόβες χωρίς προετοιμασία. Σαν να μην υπήρξε ποτέ κενό. Δέσαμε αβίαστα. Και αυτό είναι πολύ σημαντικό για ένα ραπ live.
Click by: Petros Poulopoulos
3. Μετά από έναν χρόνο ασταμάτητων συναυλιών και γυρισμάτων και βλέποντας τη ζωή σου να εξελίσσεται σαν ένα “reality show”, ποια στιγμιότυπα ξεχωρίζεις από την πρώτη σεζόν του Taki Tsan Show;
Δεν υπάρχει στιγμιότυπο που να ξεχωρίζω περισσότερο από κάποιο άλλο. Δεν είμαι άνθρωπος που κάνει διακρίσεις. Υπάρχουν κορυφαίες στιγμές, που μπορεί ο θεατής να απολαμβάνει περισσότερο, αλλά και αυτές είναι στιγμές μεταξύ άλλων. Το ένα στιγμιότυπο οδηγεί στο άλλο. Μπορεί να αφαιρέσεις κάτι ή να προσθέσεις κάτι και να χαλάσεις την ροή και ενδεχομένως και την βαρύτητα μια “κορυφαίας” στιγμής.
Click by: Spiros Steriotis
4. Το Taki Tsan Show πρόσφερε μια πιο προσωπική εικόνα της συνεργασίας σας. Υπήρξε κάποια στιγμή κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων που σε έκανε να επανεκτιμήσεις τη σχέση σας;
Κάθε μέρα είναι ευκαιρία για ένα νέο συμπέρασμα για μένα. Είτε αυτό συμβαίνει μπροστά ή πίσω από τον φακό. Η ζωή είναι μία διαρκής πάλη. Η πάλη αυτή εισαγάγει συνεχώς νέους όρους. Όρους με τους οποίους οφείλω να εξοικειώνομαι καθημερινά. Κάθε ανθρώπινη σχέση είναι ένα μυστήριο από μόνη της. Και η συμπεριφορά του κάθε ανθρώπου φιλτράρεται μέσα από τα βιώματα μου. Συνέχεια επανεκτιμώ την σχέση μας. Προσπαθώ να εξατομικεύω την ευθύνη για ότι αρνητικό φέρνω ώστε να γίνομαι καλύτερος άνθρωπος.
5. Στο παρελθόν έχεις δηλώσει ότι το hip-hop είναι “ένας καλός καμβάς για να συνδυάζονται διαφορετικές μουσικές ιδέες”. Ποια ήταν η πιο ριζοσπαστική ιδέα που πειραματίστηκες και πώς την υποδέχτηκε το κοινό;
Για μένα δεν υπάρχει πραγματικά ριζοσπαστική ιδέα. Ριζοσπαστική ίσως με την έννοια του τι είναι ή δεν είναι αποδεκτό, αναμενόμενο και προσιτό ως προς το άκουσμα του. Όμως δεν μπορώ πραγματικά να σου απαντήσω. Ό,τι μπορεί να θεωρήσει κάποιος ριζοσπαστικό για μένα μπορεί να ‘ναι η αναμενόμενη επόμενη έκφρασή μου. Και αυτό επειδή υπηρετώ τις δικές μου ιδέες και οι ιδέες δεν μπορούν να κλειστούν πίσω από κάγκελα ή μέσα σε τέσσερις τοίχους. Οι ιδέες πληθαίνουν καθώς τις μοιράζεσαι δεν λιγοστεύουν όπως συμβαίνει με τα χρήματα. Και αυτό είναι επανάσταση από μόνο του. Ίσως ο αναγνώστης αυτή τη στιγμή να μην μπορεί να επεξεργαστεί αυτή την απάντηση και αυτό επειδή μία τέτοια σκέψη μπορεί να είναι ριζοσπαστική. Το ίδιο συμβαίνει και με τη μουσική. Ο ήχος της σε κάνει να νιώσεις και ο στίχος της σε κάνει να σκεφτείς. Ο κόσμος κυβερνάται απο ιδέες και όχι απο ανθρώπους.
Click by: Spiros Steriotis
6. Αν έπρεπε να δώσεις τίτλους στα “κεφάλαια” της πορείας σου στο ελληνικό hip-hop, ποιοι θα ήταν αυτοί;
Δεν μπορώ να δώσω τίτλους με ακρίβεια γιατί η πορεία μου είναι ένα βιβλίο που δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμα. Σίγουρα δεν έχουμε φτάσει στον επίλογο ή την έξοδο ακόμα.
7. Ο κόσμος αναμένει για νεότερες εξελίξεις σχετικά με το album ΡΙΜΑ για ΧΡΗΜΑ 3 καθώς στο τελευταίο επεισόδιο του Taki Tsan Show φαίνεται πως αποχωρείς από την διαδικασία υλοποίησης του, θα ήθελες να μας αποκαλύψεις σε τι στάδιο βρίσκεται ο δίσκος και αν τελικά θα κυκλοφορήσει;
Με τρεις δεκαετίες στην μουσική βιομηχανία και στην μουσική παραγωγή γνωρίζω πολύ καλά ότι δεν μπορείς να κάνεις έναν δίσκο μέσα σε τρεις μέρες. Πόσο μάλλον με τετοιες προσδοκίες. Οι τρεις μήνες που ανέφερα στο τελευταίο επεισόδιο είναι όντως στα πλαίσια της πραγματικότητας. Έχουμε γράψει αρκετά πράγματα μέσα στο 2024. Τον Γενάρη του 2025 θα φτιάξω περισσότερη μουσική, τον Φεβρουάριο θα κάνουμε τις τελικές ηχογραφήσεις και τον Μάρτιο θα κάνω τις μίξεις. Νά λοιπόν οι τρεις μήνες που έλεγα. Έκπτωση μπορείς να κάνεις στην ποιότητα και στο κόστος ενός δίσκου. Έκπτωση όμως στον χρόνο που απαιτείται δεν μπορείς να κάνεις. Αυτές οι χαζομάρες ότι σήμερα γίνεται διαφορετικά είναι απόψεις που περισσεύουν. Ένα καλό ραπ τραγούδι είναι ένα καλό ραπ τραγούδι και δεν υπάρχει έκπτωση σε αυτό.
Click by: Spiros Steriotis
8. Πώς προέκυψε η δημιουργία του “Δεν Είναι Κακό” (The Remix), το οποίο είναι ένα κομμάτι σταθμός για την ελληνική hip hop σκηνή και το οποίο το είδαμε να παίρνει σάρκα και οστά ξανά με νέα κουπλε απο Τακι Τσάν;
Είχα καιρό να παίξω με τον Τάκη αλλά θυμάμαι ότι, ενώ το Δεν είναι Κακό αποτελεί κρυφό κομμάτι στο ΡΙΜΑ για ΧΡΗΜΑ, οι ένθερμοι ΖΝ ακροατές το αγαπήσανε. Τέλη του 2023 εμφανιστήκαμε στο Good Vybz Show και ο Τάκης θα έλεγε κάποια ραπς εκεί. Σκεφτήκαμε να παίξουμε το Δεν είναι Κακό αλλά για να μην υπάρχει θέμα με τα δικαιώματα του ηχογραφήματος έφτιαξα το remix του αποκλειστικά για podcast. Μετά ακολούθησαν οι συναυλίες στο Ίλιον plus όπου παίξαμε το remix. Όλοι γκρουβάρανε πάνω στο νέο κομμάτι και έτσι το κρατήσαμε και για το tour του 2024. Ωστόσο το Δεν είναι Κακό, ως κρυφό τρακ, δεν είχε λάβει ποτέ την προσοχή που του αξίζε και έτσι πρότεινα να γράψουμε καινούργιο στίχο πάνω στο ρεμίξ και να το ηχογραφήσουμε. Έτσι προέκυψε και η κυκλοφορία του. Επειδή είχαμε πλάνα από όλα όλες τις πόλεις του tour, λόγω του Taki Tsan Show, είχαμε πολύ υλικό για το βίντεο. Έπρεπε με κάποιο τρόπο που ο ενθουσιασμός του ακροατηρίου να αποτυπωθεί και μουσικά. Έτσι πέρα από το κανονικό κομμάτι με τους νέους στίχους το βίντεο κλιπ είναι φτιαγμένο με πλάνα από όλες τις πόλεις και με το ακροατήριο να είναι να συμμετέχει. Στο τέλος αναφέρονται όλες οι πόλεις της περιοδείας και δείχνουμε την συμμετοχή της κάθε πόλης. Το Δεν είναι Κακό είναι ένα κλασικό ΖΝ κομμάτι, κλασικό Taki Tsan κομμάτι και κλασσικό DJ ALX κομμάτι πέρα από τον ακτιβισμό για την νομιμοποίηση της (κατ’ επίφασιν) φαρμακευτικής κάνναβης.
Click by: Spiros Steriotis
9. Τι σημαίνει για σένα προσωπικά το γεγονός ότι το “ΡΙΜΑ για ΧΡΗΜΑ” γιορτάζει 25 χρόνια; Τι να περιμένουμε στην επετειακή συναυλία που θα γίνει στις 27 Δεκεμβρίου;
Μετά από 25 χρόνια γιορτάζουμε την δημιουργία, την αυθόρμητη έκφραση, το καλό ραπ και τα phat beats. Γιορτάζουμε την διαχρονικότητα του αληθινού ραπ. Γιορτάζουμε την προσπάθεια ανέλιξης δύο νέων παιδιών που από την Καλιφόρνια των Ηνωμένων Πολιτειών βρέθηκαν στη Νέα Ιωνία της Ελλάδας. Γιορτάζουμε τον αγώνα τους και την θέληση τους από το τίποτα να φτιάξουν κάτι.
